Phần 4: Đồng chí Nguyễn Văn Linh – Biểu tượng của sự kiên định trong “nói và làm”
Đồng chí Nguyễn Văn Linh sinh tại Hà Nội, quê gốc ở Hưng Yên, trong gia đình nhà giáo nghèo tại phố Hàng Thâm cũ, thuộc quận Ba Đình, Hà Nội. Ông có tên khai sinh là Nguyễn Đức Cúc, mọi người quen gọi là Nguyễn Văn Cúc. Gia cảnh cơ cực, cha mất sớm nên bà nội và chú ruột đón ông lên Hà Nội cho ăn học để bớt gánh nặng gia đình.
Năm 1925, khi đang học tiểu học, ông được chuyển đến học tại trường Bonnan (nay là trường Trung học phổ thông Ngô Quyền thuộc quận Lê Chân). Khi lên lớp nhất bậc Thành chung, niên khóa 1929 - 1930, Nguyễn Đức Cúc được chuyển về học tại Trường Jean Dupuis.
Được giác ngộ và tham gia sôi nổi các hoạt động cách mạng từ rất sớm, sáng ngày 01/5/1930, được giao nhiệm vụ, Nguyễn Văn Linh cùng hai người bạn học là Nguyễn Văn Thiên và Lê Viên mang truyền đơn cách mạng kỷ niệm Ngày quốc tế lao động đi rải ở phố Cát Dài thì bị mật thám bắt và mặc dù còn rất trẻ, tòa án thực dân Pháp kết tội đồng chí 18 tháng tù giam. Ngày 26/01/1931, tòa án Pháp đưa đồng chí ra xử lại cùng với 191 tù chính trị, trong đó có 72 người tù cộng sản, bị kết án chung thân, lưu đày đi Côn Đảo.
Khi bị lưu đày ở Côn Đảo, ông có cơ hội được gặp hầu hết các nhà lãnh đạo của Đảng cũng đang bị cầm tù ở đây như Tôn Đức Thắng, Phạm Văn Đồng, Bùi Công Trừng, Lê Duẩn, Phạm Hùng, Hà Huy Giáp, Lê Văn Lương, … Được sự kèm cặp của lớp cách mạng đàn anh, Nguyễn Văn Linh tiếp tục được học văn hóa, học nâng cao trình độ tiếng Pháp và lý luận Mác – Lênin.
Tháng 5/1936, chính phủ Pháp ra lệnh đại ân xá tù chính trị ở các thuộc địa, Nguyễn Văn Linh được thả tự do cùng với rất nhiều nhà cách mạng khác. Cùng năm 1936, ông được đứng vào hàng ngũ Đảng Cộng sản Việt Nam. Tháng 3/1937, Nguyễn Văn Linh được phân công giúp việc cho cơ quan Xứ ủy và sau đó dược cử đi tổ chức lập lại Thành ủy Hải Phòng, về sau, ông là Bí thư Thành ủy Hải Phòng.
Tháng 01/1939, ông là Phó Bí thư Thành ủy Sài Gòn – Chợ Lớn. Từ đây cho đến cuối đời, Nguyễn Văn Linh gắn bó máu thịt với Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Nam bộ.
Đầu năm 1941, đồng chí bị địch bắt và đày đi Côn Đảo lần thứ hai cùng với nhiều đồng chí khác. Cách mạng Tháng Tám thành công, Ủy ban nhân dân Nam bộ đã cử phái đoàn đưa tàu ra Côn Đảo đón các đồng chí tù cộng sản trở về. Ngày 23/9/1945, cuộc kháng chiến ở Nam bộ bùng nổ. Nguyễn Văn Linh được Xứ ủy phân công trở lại Sài Gòn lãnh đạo cuộc kháng chiến, được bầu làm Bí thư Thành ủy và sau đó là Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ. Năm 1952, ông là Phó ban Tuyên huấn Trung ương. Cuối năm 1953, ông tham gia làm công tác cải cách ruộng đất thí điểm ở Thái Nguyên. Năm 1954, ông được điều động trở lại miền Nam chiến đấu.
Trong mười năm liền (1957 - 1967), đồng chí Mười Cúc – Nguyễn Văn Linh liên tục làm Quyền Bí thư Xứ ủy Nam Bộ, Bí thư Trung ương Cục miền Nam, Bí thư Thành ủy Sài Gòn – Gia Định.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, đồng chí Nguyễn Văn Linh được giao nhiệm vụ phụ trách công tác nổi dậy của quần chúng trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định vào ngày 30/4 lịch sử. Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, tháng 12/1975, đồng chí Nguyễn Văn Linh được chỉ định làm Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.
Tháng 12/1986, tại Đại hội VI của Đảng, đồng chí được tin cậy bầu làm Tổng Bí thư của Đảng để lãnh đạo thực hiện đường lối đổi mới do Đại hội xác định. Đồng chí đã nỗ lực cao độ cùng tập thể Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương kiên định triển khai đồng bộ sự nghiệp đổi mới đất nước, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, tiến hành đổi mới hệ thống chính trị một cách vững chắc.
Khi hoàn thành sứ mệnh lãnh đạo đất nước mở đầu thời kỳ đổi mới, mặc dù được Đảng tín nhiệm, nhưng do tuổi cao, sức khỏe giảm, đến Đại hội VII của Đảng, tháng 6/1991, đồng chí Nguyễn Văn Linh xin thôi nhiệm.
Năm 1985, Nguyễn Văn Linh cho công bố cuốn sách Thành phố Hồ Chí Minh 10 năm do NXB Sự thật ấn hành. Đây là tác phẩm rất quan trọng cả về lý luận và thực tiễn tổng kết 10 năm trăn trở tìm đường đổi mới (1975 - 1985) của Thành phố Hồ Chí Minh. Trong nhiệm kỳ Tổng Bí thư, đồng chí Nguyễn Văn Linh có tác phẩm Đổi mới để tiến lên (5 tập) cũng do Nxb. Sự thật xuất bản. Đồng chí còn là tác giả của 27 bài báo rất nổi tiếng trong chuyên mục Những việc cần làm ngay, đăng trên báo Nhân dân từ năm 1987 đến năm1990.
Trong suốt cuộc đời mình, đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn là người cộng sản kiên định và sáng tạo. Khi đồng chí qua đời, Đảng ta trân trọng đánh giá: “Từ buổi đầu tham gia cách mạng đến khi vĩnh biệt chúng ta, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã giữ trọn danh hiệu cao quý của người đảng viên cộng sản, một lòng một dạ phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, hy sinh cao cả vì lý tưởng cao đẹp của Đảng. Đồng chí đã để lại cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta một tấm gương sáng về phẩm chất người cộng sản “Tận trung với nước, tận hiếu với dân”, sống trung thực, thẳng thắn, chan hòa, gần gũi mọi người, giản dị và cần kiệm, ghét thói phô trương, hình thức”.
Do những công lao to lớn với cách mạng Việt Nam và bạn bè quốc tế, đồng chí Nguyễn Văn Linh được Đảng và Nhà nước ta tặng thưởng Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng, Huân chương Sao vàng và nhiều huân chương, huy chương cao quý khác. Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng thưởng đồng chí Huân chương vàng quốc gia. Nhà nước Campuchia tặng đồng chí Huân chương Angkor. Nhà nước Cuba tặng đồng chí Huân chương José Marti.
Để tưởng nhớ đồng chí, Đảng và Nhà nước ta đã cho xây dựng khu tưởng niệm đồng chí Nguyễn Văn Linh tại xã Giai Phạm, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên. Tại thành phố Hưng Yên có một con đường, một quảng trường đẹp mang tên đồng chí Nguyễn Văn Linh.
Còn tại Thành phố Hồ Chí Minh, một con đường mới đẹp xuyên Đông –Tây, song song với đường Võ Văn Kiệt, từ quận 4 đi qua quận 7 và quận 8, nối vào đường cao tốc đi miền Tây cũng được Thành phố đặt tên là đại lộ Nguyễn Văn Linh. Nhắc đến khu vực phía Nam Sài Gòn chúng ta đều biết đến đại lộ Nguyễn Văn Linh, quận 7. Đây được xem là đại lộ quan trọng trong giao thông của cả Sài Gòn. Được khởi công xây dựng từ năm 1996, đến nay, đường Nguyễn Văn Linh, quận 7 đã mang đến những thay đổi cho khu Nam Sài Gòn. Đây được coi là con đường đẹp nhất nội thành được nhiều người yêu thích. Đến hôm nay, đại lộ Nguyễn Văn Linh đã trở thành tuyến đường quan trọng về nhiều mặt: giúp phát triển kinh tế, kết nối giao thông trọng điểm và thúc đẩy sự phát triển của Quận 7 nới riêng và khu vực phía Nam Sài Gòn nói chung./.
Phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng
Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM
(Trích nguồn: website ditichlichsuvanhoa.com, thuvienlichsu.com)